W listopadzie powróci międzynarodowy festiwal muzyki i artystów spod znaku kultowej wytwórni ECM! To już czwarta edycja warszawskiego festiwalu, który swą pierwszą odsłonę miał w roku 2019, z okazji 50-lecia monachijskiej wytwórni. Festiwal ponownie zawita do najważniejszej uczelni muzycznej w Polsce – Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina.
ECM Records – Edition of Contemporary Music – to synonim najwyższego poziomu artystycznego muzyków i realizowanych projektów, a jej założyciel i wybitny producent muzyczny – Manfred Eicher przez ponad pięć dekad przyciąga artystów, którzy wraz z nim tworzyli i tworzą słynne brzmienie ECM czyli „najpiękniejsze dźwięki zaraz po ciszy”.
Keith Jarrett, Chick Corea, Arvo Pärt, Jan Garbarek czy wreszcie Tomasz Stańko, Marcin Wasilewski Trio, a ostatnio Maciej Obara i Dominik Wania — otwierają długą listę artystów, których nagrania tworzą katalog zawierający obecnie ponad 1600 nagrań muzyki jazzowej i klasycznej, prezentując rozmaitość muzycznej kultury i tradycji wielu regionów świata.
Każde z tych wydawnictw cechuje oryginalność artystyczna, mistrzowskie wykonanie oraz rygorystyczne standardy produkcji. Już legendarna jest niezmiennie wysoka jakość produkcji ECM, a jej muzyka i towarzyszące jej projekty graficzne stały się tematami książek, filmów i wystaw na całym świecie. Dzięki inspirującemu kierownictwu Manfreda Eichera, ECM Records stała się również jedną z najbardziej prestiżowych marek w światowej muzyce.
Założona w 1969 roku przez Manfreda Eichera, pierwotnie głównie z myślą o jazzie, od roku 1984 rozwija także linię ECM New Series, która prezentuje dzieła muzyki klasycznej i współczesnej muzyki improwizowanej. Dla wielu miłośników muzyki ECM stała się – jak zwrócił uwagę „The Village Voice” – bardziej „gatunkiem niż wytwórnią”, aczkolwiek gatunkiem stworzonym z muzyki, pochodzącej z najrozmaitszych źródeł.
Organizatorzy kontynuują formułę programu koncertów rozłożoną na cztery listopadowe wieczory. Festiwal odbędzie się więc w dniach 22 – 25 listopada 2022 roku, a jego program – tak jak katalog ECM – zapowiada się niezwykle interesująco i różnorodnie. Nie zabraknie w nim warszawskich premier koncetowych nowych albumów ECM, wystąpią artyści, którzy zapisują się w katalogu wydawnictw ECM prawie od początku jej istnienia oraz tacy, którzy tworzą już teraz przyszły jej obraz.
W środę 22 listopada festiwal otworzy znakomita niemiecka skrzypaczka Carolin Widmann. Działalność Carolin Widmann obejmuje wspaniałe koncerty muzyki klasycznej, nowe zamówienia napisane specjalnie dla niej, recitale solowe, szeroką gamę muzyki kameralnej i, coraz częściej, występy na instrumentach z epoki, włączając w to grę na skrzypcach. W ramach warszawskiego koncertu artystka zaprezentuje program w dużej części pochodzący z “L’Aurore” – siódmego albumu Widmann dla ECM New Series, wydanego w czerwcu 2022 roku, będącego jednocześnie jej pierwszą solową płytą na skrzypce dla tej wytwórni, z zapałem i wyobraźnią eksplorującą charakterystycznie szeroki zakres kompozycji. W tym fascynującym recitalu Widmann stara się udokumentować ekspresyjny potencjał skrzypiec w programie, który kończy się promienną relacją z Partity d-moll Jana Sebastiana Bacha. Solowy recital niemieckiej skrzypaczki zarejestrowany na albumie “L’Aurroe” obejmuje tysiącletnią historię muzyki, poczynając od antyfony Hildegardy z Bingen Spiritus sanctus vivificans vita do Trzech miniatur George’a Benjamina. Ta „mała encyklopedia” Widmann zawiera również kompozycje Eugène’a Ysaÿe i George’a Enescu, które wniosły nowe możliwości ekspresji dla instrumentu skrzypiec. Liczymy na to, iż koncert Carolin Widmann podczas festiwalu ECM będzie wspaniałym przeżyciem muzycznym i godnym jego otwarciem.
Drugiego dnia festiwalu, w czwartek 23 listopada, na scenie pojawi się izraelski pianista Shai Maestro, zdecydowanie jeden z najzdolniejszych pianistów swojego pokolenia. Od czasu debiutu jego tria w 2011 roku Shai ukształtował silną i niepowtarzalną artystyczną tożsamość oraz wykazał się niesamowitą płynnością muzyczną. Portal All About Jazz napisał: „Słuchanie Shaia Maestro jest jak przebudzenie do nowego świata”. Shai Maestro zaczął grać na fortepianie w wieku pięciu lat, a po wysłuchaniu Keitha Jarreta i Oscara Petersona w wieku ośmiu lat muzyka improwizowana, a zwłaszcza jazz, stała się jego głównym punktem zainteresowania. Odrzucił oferty prestiżowych amerykańskich szkół muzycznych i w wieku dziewiętnastu lat dołączył do zespołu kontrabasisty Avishaia Cohena, aby, po kilku latach koncertowania z nim i Markiem Gullianą, przenieść się na nowojorski Brooklyn i w 2011 założyć własne trio, które zaznaczyło obecność jego wyjątkowego głosu w dzisiejszym świecie muzyki. Dzięki swoim ostatnim dwóm albumom wydanym dla ECM, wyprodukowanym przez Manfreda Eichera, Shai Maestro natychmiast stał się częścią grona słynnych pianistów jazzowych, którzy zdefiniowali katalog albumów ECM: Keitha Jarretta, Paula Bleya i Chicka Corei. Dzięki czystej formie improwizacji, radosnej interakcji, emocjom i energii Shai oraz jego obecny niezwykle zgrany kwartet grają muzykę bogatą we różne wpływy, które łączą się w jedyne w swoim rodzaju, rozwijające się, pełne energii koncerty i inspirujące nagrania. Najnowszy album Shaia Maestro pt. “Human”, który w dużej mierze został napisany i nagrany podczas pandemii COVID-19 i wydany w 2021 roku, jest niezwykle filmowy, wymagający, a jednocześnie przystępny i rozpoznawalny pod każdą emocją. W Warszawie artysta wystąpi w recitalu solo, wprawdzie bez swoich wybitnych kompanów z kwartetu, ale możemy spodziewać się podobnie hipnotyzującej energii, wirtuozerii i muzycznej wyobraźnie, w której nie zabraknie liryzmu w tej jakże pełnej humanizmu sztuce muzycznej Shaia Maestro.
Trzeciego dnia ECM Warsaw Festival, w piątek 24 listopada, czeka nas nie lada gratka i rzadka okazja do obcowania z muzyką jednego z najwspanialszych pianistów naszych czasów, który przez lata współtworzy muzyczny idiom ECM Records, nagrywając od początkowych lat istnienia oficyny. Bobo Stenson to, jak pisze John Fordham w the Guardian, „jeden z najbardziej wyrafinowanych pianistów jazzowych na świecie, nawet w epoce jazzu, w której jest tak wielu niezwykłych pianistów”. Urodzony w 1944 roku w Szwecji Bobo Stenson pierwsze muzyczne inspiracje otrzymał od rodziców. Jako dziecko uczył się gry na fortepianie klasycznym pod okiem Wernera Wolfa Glasera, urodzonego w Niemczech szwedzkiego kompozytora, dyrygenta i pianisty, który przez 15 lat stał się jego nauczycielem i mentorem.
Na początku lat 70. Stenson odbył tournee po Afryce z saksofonistą Stanem Getzem i grał z innymi wybitnymi muzykami jazzowymi, m.in. Sonnym Rollinsem i Garym Burtonem, zanim w 1971 roku wziął udział w nagraniu albumu “Sart” Jana Garbarka, jednego z najwcześniejszych nagrań dla ECM. Miesiąc później ukazał się jego własny debiutancki album, już jako lidera, pt. „Underwear”, z Arildem Andersenem na basie i Jonem Christensenem na perkusji – dwoma muzykami, z którymi Bobo odtąd często współpracował w ECM. Przez wiele lat koncertował także z amerykańskim trębaczem Donem Cherrym, z którym związał się blisko w różnych kontekstach przez cały długi okres pobytu trębacza w Szwecji, aż do przedwczesnej śmierci Cherry’ego. W zespole Jana Garbarka Stenson pojawił się na dwóch albumach kwartetu Witchi-Tai-To i Dansere, z Palle Danielssonem na basie i Jonem Christensenem na perkusji. W latach 90. był członkiem kwartetu Charlesa Lloyda, występując na niezapomnianych płytach “Fish Out of Water” (1990), “Notes From Big Sur” (1992), “The Call” (1993), “All My Relations” (1995) i “Canto” (1997). Grał wówczas także w zespole Tomasza Stańki, wyciskając swoje piętno w znakomitych nagraniach płyt “Matka Joanna” (1995), “Leosia” (1997) czy “Litania” (1997).
W tym samym okresie Bobo Stenson wznowił działalność swojego trio, ponownie z perkusistą Jonem Christensenem, ale tym razem na basie z Andersem Jorminem. W latach 1993-2000 trio nagrało albumy “Reflections”, “War Orphans” i podwójny album “Serenity” oraz “Goodbye” (2005) tym razem z Paulem Motianem na perkusji i Andersem Jorminem na basie.
W 2008 roku Jon Fält na perkusji dołączył do tria Bobo Stensona, a pierwszym nagraniem w nowej konfiguracji była płyta “Cantando”. Album otrzymał szwedzką nagrodę za najlepszą muzykę jazzową. Następne albumy “Indicum” (2012) i “Contra La Indecisión” (2008) również zebrały wiele pochwał (i nominację do szwedzkiej nagrody Grammy). Najnowszy album pt. Sphere ukazał się w marcu 2023 roku i to właśnie głównie materiał z tej płyty usłuszymy w Warszawie. Zdolność Bobo Stensona do przekraczania granic repertuarowych stała się znakiem rozpoznawczym jego samego i jego zespołów. Na najnowszym krążku Sphere, wytyczając równie subtelną co specyficzną ścieżkę, przez kompozycje własne i utwory wywodzące się od twórców skandynawskich, ta wybitna grupa udowadnia, że istnieje między muzykami prawdziwa chemia. Tutaj muzyczne zasady współistnieją w unikalnej mieszance, którą szwedzki pianista wypracował, rozwinął i udoskonalił przez dziesięciolecia współpracy z ECM i Manfredem Eicherem, a o którym sam Bobo Stenson wówi, iż „wydobywa najlepsze cechy muzyków”. Basista Anders Jormin i perkusista Jon Fält, towarzyszą liderowi od albumu “Cantando” w 2008 roku. Są więcej niż idealnymi muzycznymi partnerami dla subtelnej gry Stensona. Bobo: „Nie mamy sposobu na granie „gotowych” kompozycji. Wszystko krystalizuje się w danej chwili i dostosowujemy się do tego. I to jest właśnie kwintesencja. Na tym polega radość ze wspólnego grania, nigdy nie robić tego samego dwa razy i być zdeterminowanym.”
Zwieńczeniem tegorocznego programu ECM Warsaw Festival będzie sobotni (25 listopada) koncert wspaniałego amerykańskiego gitarzysty, pianisty i kompozytora Ralpha Townera. Artysta wystąpi solo w repertuarze z najnowszego album pt. “At First Light”, który ukazał się pod koniec marca tego roku. W notatce do “At First Light” Ralph Towner pisze o wyjątkowości posiadania większości swojej twórczości w jednej wytwórni płytowej. Jest artystą ECM od ponad pięćdziesięciu lat, występującym w wielu różnych kontekstach, z których jednym z najważniejszych jest seria solowych nagrań, rozpoczętych od albumu Diary w 1973 roku. “At First Light” to najnowszy dodatek do serii gitar solowych. „Moje nagrania solowe” – mówi Towner – „zawsze zawierały moje własne kompozycje, w których można znaleźć śladowe elementy kompozytorów i muzyków, którzy przyciągali mnie przez lata. Muzycy tacy jak George Gershwin, John Coltrane, John Dowland, Bill Evans, żeby wymienić tylko kilku.”
Tym razem w repertuarze oprócz nowych utworów Townera znajdują się także autorskie interpretacje utworów z musicali na Broadwayu („Little Old Lady” Hoagy’ego Carmichaela z „The Show Is On” i „Make Some Some Happy” Jule Styne z „Do Re Mi”, utworu, który lubił grać Bill Evans), a także szeroko komentowany irlandzki tradycyjny temat „Danny Boy”, który Towner również interpretuje.
Muzyczna innowacja nie jest łatwym zadaniem. Wymaga nie tylko wrodzonego talentu, ale także oddania sztuce, którego nie zaślepia komercyjny blask kultury popularnej. Ralph Towner jest innowatorem na współczesnym rynku muzycznym, a jego pomysły są zawsze świeże, mimo że obejmują ponad pięćdziesięcioletnią karierę.
Ralph Towner najbardziej znany jako główny kompozytor, gitarzysta i klawiszowiec akustycznego zespołu jazzowego „Oregon”, ma także bogatą i zróżnicowaną karierę solową, która przyniosła owocną i niezapomnianą współpracę muzyczną z tak wspaniałymi współczesnymi muzykami, jak Gary Burton, John Abercrombie, Egberto Gismonti, Larry Coryell, Keith Jarrett, Jan Garbarek, Gary Peacock, Jackiem DeJohnette, Peter Erskine oraz wieloma innymi znakomitościami. Koncert Ralpha Townera zapowiada się więc także jako okazja do refleksji i muzycznych wspomnień ponad pięciu wspaniałych dziesięcioleci ECM Records.
W Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina muzyka artystów ECM Records nie tylko będzie rozbrzmiewać wieczorami podczas koncertów. Studenci UMFC będą mieli okazję spotkać się z artystami ECM, którzy podzielą się swoim kunsztem w ramach prowadzonego od kilku lat przez UMFC programu „Reach the Stars!” kursów mistrzowskich muzyków reprezentujących najwyższy światowy poziom w swoich dziedzinach.
Organizatorami ECM Warsaw Festival 2022 są agencja Golden Mine we współpracy z Universal Music Polska oraz ECM Records. Partnerami wydarzenia są: Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, Ambasada Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Związek Artystów Wykonawców STOART oraz Eventim.
