Niezwykły koncert podczas Ethno Jazz Festival

Co roku, jesienią, na całym świecie odbywają się koncerty „Głosy dla Hospicjum” (Voices for Hospices). Wspólnym przesłaniem tej międzynarodowej akcji jest solidarność z ludźmi umierającymi i ich rodzinami. We Wrocławiu od ponad 10 lat w kolejnych edycjach „Głosów dla Hospicjum” uczestniczą razem wszystkie instytucje zajmujące się w naszym mieście opieką paliatywną i hospicyjną u dorosłych. Tradycją jest honorowy patronat nad tą akcją władz Wrocławia oraz miejscowego Arcybiskupa. Październikowy koncert w ramach Ethno Jazz Festivalu ma szansę stać się jednym z najważniejszych wydarzeń kulturalnych 2011 roku.Pomysł połączenia brzmienia saksofonu sopranowego Jana Garbarka z wielogłosową muzyką wokalną rodem ze średniowiecza i renesansu w wykonaniu The Hilliard Ensemble okazał się, komercyjnie i artystycznie, niezwykle trafiony. Pierwszy wspólny album – wydany w 1993 roku „Officium” – zebrał entuzjastyczne recenzje i znalazł ponad milion nabywców. Brytyjski Evening Standard napisał, że płytę wypełnia „najpiękniejsza muzyka, jaka kiedykolwiek została nagrana”. Herald Tribune nazwał ją „niezwykle kojącą, unoszącą ducha po niebiosa”, New York Observer pisał o „zniesieniu wszelkich podziałów między jazzem a klasyką, sferą sacrum a profanum, muzyką dawną a współczesną”, a The Guardian zachwycał się, że „całość brzmi tak, jak gdyby te utwory czekały na uzupełnienie ich partiami Jana Garbarka”.

„Officium” wypełnił repertuar średniowieczny i renesansowy (Perotin, Dufay, de la Rue). Podwójny album „Mnemosyne” (1998), był rozwinięciem pierwotnego pomysłu, a obok muzyki średniowiecza znalazł się na nim również repertuar współczesny.

„Officium novum” to trzecia wspólna płyta Garbarka i Hilliard Ensemble. Została nagrana na przełomie czerwca i lipca ubiegłego roku w austriackim klasztorze St. Gerold, pod czujnym okiem producenta Manfreda Eichera. Tym razem większość wydawnictwa wypełnia tradycyjna muzyka Armenii.

Pomysł na kształt albumu zrodził się w trakcie podróży muzyków The Hilliard Ensemble w rejon Kaukazu, gdzie natknęli się na opracowania tradycyjnych pieśni świeckich i sakralnych autorstwa etnomuzykologa i kompozytora Komitasa Vardapeta (1869-1935).

„Hays hark nviranats ukhti” i „Surb, surb” zostały zaczerpnięte z Liturgii mszy świętej. „Hays hark nviranats ukhti” to hymn śpiewany tradycyjnie na początku nabożeństwa, w trakcie okadzania wiernych kadzidłem. „Surb, surb” („Święty, Świety”) to odpowiednik Sanctus w mszy obrządku rzymsko-katolickiego. „Ov zarmanali” – hymn na święto Chrztu Jezusa (przypadające na pierwszą niedzielę po Święcie Trzech Króli), wykonywany jest przy obrzędzie święcenia wody. „Sirt im sasani” towarzyszy ceremonii umywania nóg podczas liturgii Wielkiego Czwartku.

Program płyty wypełniła nie tylko muzyka Kaukazu. Na „Officium novum” znalazły się dwa utwory Garbarka: „Allting finns” napisany do wiersza szwedzkiego poety Pära Lagerkvista (1891-1974) oraz „We Are The Stars” (pochodzący z płyty saksofonisty „Rites”) wykorzystujący poezję jednego z indiańskich plemion (Psamaquoddy). Kompozycję „Most Holy Mother Of God” Arvo Pärt napisał dla Hilliard Ensemble w 2003 roku. Na „Officium novum” wykonana jest a cappella.

Najdłuższy utwór na płycie to trzynastominutowa „Litania”, który łączy ze sobą tradycyjne „Otche nash” i fragment litanii autorstwa Mikołaja Kiedrowa. Kiedrow (1871-1940), student Rymskiego-Korsakowa, był twórcą licznych kompozycji, które weszły do repertuaru chórów muzyki cerkiewnej. Bizantyjskie „Swete tihij” (radosne światło) pochodzi z trzeciego wieku, śpiewane było na początku nabożeństwa, w trakcie wejścia duchowieństwa do świątyni. Szesnastowieczna hiszpańska pieśń dworska „Tres morillas”, to opowieść o utraconej miłości. Zaś „Alleluia. Nativitas” Perotina jest nowym wykonaniem utworu, który muzycy wykonali na płycie „Mnemosyne”.

Kolejność utworów na „Officium novum”, nie jest przypadkowa – mimo że pochodzą z różnorodnych źródeł, zostały ułożone w spójną, pełną dramaturgii suitę.

„Officium novum” jest dowodem tego, jak bardzo rozwinęli się w trakcie siedemnastu lat współpracy. Saksofon sopranowy Garbarka tworzy piąty, kontrapunktujący względem partii czterech śpiewaków, głos. Jego gra, oparta na harmonice i skalach używanych w muzyce ormiańskiej, jest pełna pasji i inwencji improwizatorskiej. Interpretacje są pełne swobody, a Hilliardzi, podobnie jak saksofonista śmiało improwizują na bazie gotowych kompozycji.

Jan Garbarek – saksofony sopranowy i tenorowy

The Hilliard Ensemble:
David James – kontratenor
Rogers Covey-Crump – tenor
Steven Harrold – tenor
Gordon Jones – baryton