Internet zmienił świat? Bez wątpienia. Ale wcześniej rewolucję w globalnej kulturze wywołało wynalezienie gramofonu. Dzięki płytom z winylu i szelaku muzyka docierała do masowego odbiorcy, przekraczając granice krajów i kontynentów.
Wystawa “Szafa grająca! Żydowskie stulecie na szelaku i winylu” opowiada o historii fonografii oraz muzyki popularnej w XX w. i pokazuje duży udział, jaki mieli w niej żydowscy producenci, kompozytorzy i artyści.
Wystawa:
3 lutego – 29 maja 2017, bilety: 12 zł normalny, 8 zł ulgowy, zachęcamy do zakupu biletów.
Na wystawie można posłuchać muzyki kantoralnej, która dzięki gramofonowi upowszechniła się w domach żydowskiej klasy średniej, piosenek teatru jidysz, znanych na całym świecie popularnych piosenek z filmów, rewii i musicali, jazzu, folku i mocnych kawałków punkowych buntowników.
Te utwory nie zawsze były żydowskie (często żydowskie nie były wcale), ale stanowiły odzwierciedlenie żydowskiego doświadczenia w XX wieku, na które składało się m.in. zaangażowanie w różnorodne ruchy artystyczne i polityczne, emancypacja i asymilacja. Z drugiej strony, w płytowych zapisach widać także starania o podtrzymanie pamięci i żydowskiej tradycji, nieraz w formie śmiałych muzycznych eksperymentów.
Na wystawie, oprócz nagrań, wywiadów i oryginalnych płyt, zaprezentowane będą też fonografy i gramofony pozyskane od lokalnych kolekcjonerów. Atrakcją będzie również specjalnie skonstruowana szafa grająca, w której można posłuchać utworów tematycznie związanych z wystawą. Zobaczymy płyty i usłyszymy nagrania m.in. tanga i fokstroty w wykonaniu orkiestry Jerzego Petersburskiego i Artura Golda, popularne filmowe przeboje autorstwa Henryka Warsa, w wykonaniu takich gwiazd, jak Wiera Gran czy Adam Aston. Do tego utwory Boba Dylana, Lou Reeda, czy The Ramones, polski bigbit w wykonaniu Śliwek i Następców Tronów, nowoczesne interpretacje muzyki klezmerskiej w wykonaniu The Klezmatics, Kroke i niesamowita Barbra Streisand!
Oprócz twórców na wystawie przedstawiamy również odbiorców muzyki – o piosenkach, które odegrały ważną rolę w ich życiu, opowiadają osoby osobiście i zawodowo związane z kulturą żydowską. Ich wypowiedzi to nie tylko opowieści o muzyce, ale również o doświadczeniu bycia Żydem w XX wieku.
Pierwotna wersja wystawy została przygotowana przez Muzeum Żydowskie w Hohenems w 2014 roku (oryginalny tytuł: Jukebox. Jewkbox! A Jewish Century on Shellac&Vinyl), następnie była prezentowana w Muzeum Żydowskim w Monachium i w Muzeum Żydowskim w Londynie.
- Kuratorzy: Hanno Loewy, Tamara Sztyma
- Kurator organizacyjny: Ewa Witkowska
- Projekt: Atelier Stecher, Austria
- Identyfikacja wizualna wystawy: Atelier Stecher, Piotr Janiszewski
- Projekt aneksu “Scena nowej muzyki żydowskiej w Polsce”: Piotr Antonów
- Tłumaczenie tekstów na język angielski: Dominika Gajewska, LIDEX
- Korekta tekstów polskich: Tamara Łozińska
- Korekta tekstów angielskich: Michał Hamerski, Zofia Sochańska
- Opieka konserwatorska: Anna Sembiring
- Nagrania tekstów: Studio Publishing
- Instytucje i osoby, które wypożyczyły obiekty na wystawę: Biblioteka Narodowa w Warszawie (The National Library in Warsaw), Judisches Museum Munich, Muzeum Techniki I Przemsyłu w Warszawie (Museum of Technique and Industry, Warsaw), Jerzy Gogacz, Tomasz Lerski, Alan Dein, Felicitas Heimann-Jelinek, Helene Maimann, Timna Brauer, Anna i Jakob Eisenstein, Uri i Marlena Tänzer, Ellen Presser, Olga Mannheimer, Lea Wolff, Hanns Peter Bushoff, Barbara Kirshenblatt-Gimblett, Dominique Moisi, Peter Loewy, Yves Bollag, Uri Wertheim, Raymond Wolff, Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie, Multikulti Project, Fundacja Nadaye, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce.
