Ikona kultury lat 50. XX w. Leopold Tyrmand, znakomity publicysta, uznawany za skandalistę, bikiniarza i proroka jazzu, od dawna fascynuje badaczy kultury i stanowi inspirację dla kolejnych pokoleń filmowych i literackich twórców. Niewykorzystane scenariusze autorstwa Tyrmanda (Niebo, Russians) odgrzebują dziś zapaleńcy, badacze twórczości i życia pisarza. Najgłośniejsza z jego powieści – Zły, zostanie wkrótce zekranizowana przez Xawerego Żuławskiego. Fenomen osoby Tyrmanda: literata, współorganizatora festiwali jazzowych, zaowocował powstaniem Festiwalu Tyrmandiada. Co roku zmienia on swój temat i miejsce oscylując wokół problematyki filmowej, jazzu, dziennikarstwa, powieściowych fabuł, wreszcie Warszawy jako motywu prozy oraz publicystyki Tyrmanda. Oferta towarzyszących wydarzeniu warsztatów, paneli dyskusyjnych, wykładów i gier miejskich odpowiada monograficznej strukturze festiwalu, w której biografia i dzieło Tyrmanda są fascynującą treścią i pretekstem do działania. W tym roku festiwal poświęcony pisarzowi zagości także w kinie Iluzjon. Na ekranie będzie można zobaczyć m. in.: film Trzy starty, do którego scenariusz jednej z nowel (Nowela pływacka w reż. Ewy i Czesława Petelskich) napisał sam Tyrmand oraz dzieło Jana Rybkowskiego: Naprawdę wczoraj – na potrzeby którego, pisarz adaptował własną książkę – Siedem dalekich rejsów. Tyrmanda będziemy mieli okazję zobaczyć również w roli aktora – w kawiarnianym epizodzie filmu: Jutro premiera Janusza Morgensterna. W programie znajdą się także dokumenty dotyczące życia i twórczości artysty takie jak: Zły Jerzego Sztwiertni oraz Amerykański brzeg Leopolda Tyrmanda Stefana Chazbijewicza, po seansie którego odbędzie się spotkanie ze scenarzystką i drugim reżyserem filmu Katarzyną I. Gawęcką. Zapraszamy do Iluzjonu w terminie: 23-25 października.
PROGRAM:
- 23.10; godz. 17.15 Jutro premiera r. Janusz Morgenstern, Polska 1962 81’
- 24.10; godz. 18.00 Trzy starty r. Ewa Petelska, Czesław Petelski, Stanisław Lenartowicz, Polska 1955 102’
- 24.10; godz. 20.00 Naprawdę wczoraj r. Jan Rybkowski, Polska 1963 81’
- 25.10; godz. 18.00 Zły, r. Jerzy Sztwiertnia, Polska 1992 54’ / Amerykański brzeg Leopolda Tyrmanda, r. Stefan Chazbijewicz, Polska 1996 51’
po projekcji spotkanie z Katarzyną I. Gawęcką
FILMY:
Jutro premiera 81 min., Polska 1962; reż.: Janusz Morgenstern; scen.: Jerzy Jurandot, Janusz Morgenstern; zdj.: Kurt Weber, wyk.: Gustaw Holoubek, Irena Malkiewicz, Kalina Jędrusik, Wieńczysław Gliński, Aleksander Bardini, Edward Dziewoński, Leopold Tyrmand (nie występuje w czołówce).
Perypetie młodego dramaturga rozbijają się o teatralną rzeczywistość ukazaną w filmie z satyrycznym zacięciem. Roszady w obsadzie, dyktowane ambicjami i prywatą, prezentują środowisko artystyczne w krzywym zwierciadle. Leopold Tyrmand zagrał tu znajomego jednego z bohaterów, Wiewiórskiego, w kawiarni „Klubu Literatów”.
23 (mcz)
Trzy starty 102 min., Polska 1955
Nowela pływacka; reż.: Ewa Petelska; scen.: Leopold Tyrmand; zdj.: Zbigniew Czajkowski; wyk.: Elżbieta Polkowska, Zdzisław Karczewski
Nowela bokserska; reż.: Czesław Petelski; scen.: Marian Promiński; zdj.: Czesław Świrta; wyk.: Jerzy Antczak, Janusz Kłosiński, Katarzyna Łaniewska
Nowela kolarska; reż.: Stanisław Lenartowicz; scen.: Stanisław Dygat; zdj.: Antoni Wójtowicz; wyk.: Zbigniew Cybulski, Jerzy Smyk, Adam Brodzisz, Krystyna Denisiuk
Trzy nowele o tematyce sportowej opowiadają o dylematach moralnych startujących sportowców. Czy na zwycięstwie w pierwszych zawodach przeważą uczucia i przyjacielska lojalność, czy może żądza zwycięstwa lub nadpobudliwy charakter?
24 (mcz)
Naprawdę wczoraj 81 min., Polska 1963; reż.: Jan Rybkowski; scen.: Leopold Tyrmand; zdj.: Mieczysław Jahoda; wyk.: Andrzej Łapicki, Beata Tyszkiewicz, Ewa Krzyżewska, Gustaw Holoubek, Wiesław Gołas
Adaptacja powstałej w latach 1952-1959 powieści Tyrmanda „Siedem dalekich rejsów”, która w dorobku pisarza zajmuje szczególne miejsce. Przeszmuglowana przez granicę (’65) i wydana późno, bo dopiero w na emigracji (’75), w dwanaście lat po jej ekranizacji przez Jana Rybkowskiego, oskarżana była o etyczną miałkość i obronę inicjatywy prywatnej. Toczący się w realiach powojennej Polski romans przemyca tematy zaznaczone w nim zdawałoby się niewinnie, świadczące o stanowisku Tyrmanda wobec aktualnych zjawisk społeczno-gospodarczych okresu PRL.
Rozegrany w dwóch splatających się planach czasowych nastrojowy dramat psychologiczny osnuty jest wokół kryminalnej intrygi zaginionego tryptyku króla Eryka Pomorskiego. Wątki romansowe tasują się tu z dydaktyzmem, a historia z erotyką.
24 (mcz)
Zły 54 min., Polska 1992; reż.: Jerzy Sztwiertnia; scen.: Jerzy Sztwiertnia; zdj.: Andrzej Ramlau, Henryk Bartul
Tytuł dokumentu opowiadającego o Leopoldzie Tyrmandzie nawiązuje do najgłośniejszej powieści tego nietuzinkowego pisarza. O bohaterze wypowiadają się m.in. Jerzy Turowicz, Stefan Kisielewski, Tadeusz Konwicki i Agnieszka Osiecka.
25 (mcz)
Amerykański brzeg Leopolda Tyrmanda 51 min., Polska 1996; reż.: Stefan Chazbijewicz; scen.: Katarzyna Kwiatkowska, Maciej Gawęcki; zdj.: Tomasz Wert.
Film powstał z pasji i dociekliwych studiów nad życiem Leopolda Tyrmanda, opisuje emigracyjny okres w życiu pisarza. Nie bez powodu tytułem odsyła do pierwszego wydania książki ukazującej się po licznych uzupełnieniach i wznowieniach pt. „Tyrmand i Ameryka” napisanej przez współautorów dokumentu – Katarzynę I. Gawęcką (de domo Kwiatkowską) i Macieja Gawęckiego.
